Ολοκληρωμένη φυτοπροστασία στην Φιστικιά Αιγίνης
Σε τι συνθήκες αναπτύσσεται η καλλιέργεια της φιστικιάς;
H φιστικιά χρειάζεται ιδιαίτερο κλίμα για να ευδοκιμήσει και προτιμά περιοχές που έχουν σχετικά κρύο χειμώνα και ζεστό καλοκαίρι με αρκετή ξηρασία. Η αυξημένη υγρασία κατά την περίοδο της άνοιξης δημιουργεί πρόβλημα στην ανθοφορία και συντελεί σε μικρότερη καρποφορία. Επίσης, οι βροχοπτώσεις κατά την περίοδο της ωρίμανσης και της συγκομιδής προκαλούν ασθένειες και υποβάθμιση της ποιότητας των καρπών. Αν ο χειμώνας είναι σχετικά ήπιος, η καρποφορία της φιστικιάς είναι μικρότερη και η παραγωγή υποβαθμισμένη.
Οι φιστικιές μπορούν να φυτευτούν στους περισσότερους τύπους εδαφών. Αναπτύσσονται καλύτερα σε μέσης σύστασης γόνιμα εδάφη που είναι πλούσια σε ανθρακικό ασβέστιο και διαθέτουν καλή αποστράγγιση. Αποφεύγουμε να φυτεύουμε φιστικιές σε πολύ όξινα εδάφη ή σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα. Η καλλιέργεια της φιστικιάς μπαίνει σε καρποφορία μετά τον 6ο χρόνο από την φύτευση και δίνει πλήρη παραγωγή μετά τον 10ο χρόνο. Παρουσιάζει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας, δηλαδή μια χρονιά μεγάλης παραγωγής ακολουθείται από μία χρονιά μικρότερης ή μηδαμινής παραγωγής.
Πώς φυτεύουμε φιστικιές και σε τι αποστάσεις;
Οι φιστικιές φυτεύονται σε αποστάσεις φύτευσης 7×7 ή 6×6 μέτρων μεταξύ των γραμμών φύτευσης και μεταξύ των θέσεων φύτευσης ανάλογα και τη γονιμότητα του χωραφιού. Σε γόνιμα χωράφια, που έχουμε μεγαλύτερη ανάπτυξη των δέντρων, θα προτιμήσουμε μεγαλύτερες αποστάσεις. Φύτευση ανά 7 μέτρα, σημαίνει ότι φυτεύουμε περίπου 20 φιστικιές ανά στρέμμα, ενώ φύτευση ανά 6 μέτρα έχει περίπου 28 φιστικιές ανά στρέμμα. Σχετικά με την αναλογία φύτευσης αρσενικών και θηλυκών δέντρων φιστικιάς, μία καλή προτεινόμενη αναλογία φύτευσης είναι να φυτεύουμε 1 αρσενικό δέντρο φιστικιάς για κάθε 7 θηλυκά δέντρα. Οι θέσεις φύτευσης των αρσενικών δέντρων φιστικιάς είναι ανακατέμενες στο χώρο, ώστε να εξασφαλίζεται η διασπορά της γύρης σε όλη την έκταση του χωραφιού. Κατά τη φύτευση της φιστικιάς, ανοίγουμε λάκκους, διαμέτρου 45×45 εκατοστών και ενσωματώνουμε οργανική ουσία, με τη μορφή κομπόστ και χωνεμένης κοπριάς, για να βελτιώσουμε το χώμα και να ενισχύσουμε το έδαφος με θρεπτικά συστατικά.
Πώς γίνεται η επικονίαση του δέντρου της φιστικιάς;
Η φιστικιά ως καλλιεργούμενο δέντρο έχει κάτι ιδιαίτερο. Είναι δίοικο φυτό, δηλαδή υπάρχει αρσενικό δέντρο που φέρει τα αρσενικά άνθη και θηλυκό δέντρο που φέρει τα θηλυκά άνθη. Σε κάποιες περιπτώσεις, παρουσιάζεται φαινόμενο της πρωτανδρίας, δηλαδή, τα αρσενικά άνθη ωριμάζουν πιο πρώτα από τα θηλυκά άνθη με αποτέλεσμα να πρέπει να γίνεται τεχνητή επικονίαση της φιστικιάς για να εξασφαλίσουμε το σχηματισμό καρπών. Η τεχνητή επικονίαση γίνεται με το χέρι καθώς συλλέγεται πρώτα η γύρη από τα αρσενικά άνθη, η οποία μπορεί να συντηρηθεί και σε ψυγεία. Στην συνέχεια, την κατάλληλη χρονική στιγμή, η γύρη σκονίζεται πάνω στα θηλυκά άνθη για να γίνει η επικονίαση και ο σχηματισμός των καρπών.
Τι λίπασμα βάζουμε στην καλλιέργεια της φιστικιάς
Η φιστικιά έχει σημαντικές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και ιδιαίτερα σε άζωτο, κάλιο και μαγνήσιο για να έχει καλή ανάπτυξη και καρποφορία. Η προσθήκη λιπάσματος είναι αναγκαία στην καλλιέργεια της φιστικιάς για να μειώσουμε το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας και να εξασφαλίσουμε σημαντική παραγωγή κάθε χρόνο. Προσθέτουμε πλήρες λίπασμα με άζωτο, κάλιο και μαγνήσιο στις αρχές της άνοιξης και μπορούμε να συμπληρώσουμε με λίπασμα καλίου στις αρχές του καλοκαιριού και στην αρχή του σταδίου του γεμίσματος του καρπού. Συμπληρωματικά, ο ψεκασμός με διαφυλλικό λίπασμα βορίου κατά την περίοδο της ανθοφορίας βοηθά σημαντικά την αύξηση της παραγωγής.
Λίπασμα Alzabor
Καμαροσπόριο
Θεωρείται ως η σοβαρότερη ασθένεια της φιστικιάς, λόγω της μεγάλης ζημιάς που προκαλεί, αλλά και διότι δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησής της.
Το παθογόνο στα φύλλα προσβάλλει το κεντρικό νεύρο, αλλά και δευτερεύοντα, με αποτέλεσμα την ξήρανση και τη στιγμάτωση τμημάτων του ελάσματος. Στις ταξικαρπιες παρατηρείται προσβολή είτε μεμονωμένων καρπών, είτε προσβολή της ράχης και των δευτερευόντων αξόνων.
Η προσβολή των καρπών μπορεί να είναι άμεση, οπότε στην επιφάνειά τους σχηματίζονται μικρές καστανό μαύρες κηλίδες. Συνήθως, όμως, η προσβολή είναι έμμεση, δηλ. ο παθογόνος μύκητας προχωρεί στον καρπό από τον άξονα μέσω του ποδίσκου. Τελικά, τα προσβεβλημένα μέρη σταδιακά μαυρίζουν και ξεραίνονται, καθώς και το τμήμα της ταξικαρπίας κάτω από το σημείο της προσβολής.
 καμαροσπόριο |
Προσβολή, διατήρηση και διάδοση: Για την απελευθέρωση και τη βλάστηση των σπορίων απαιτείται νερό ή υψηλότερη σχετική υγρασία (93%). Ο μύκητας είναι θερμόφιλος και αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες από 6 – 35οC, με άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης τους 30οC.
Προσβαλλόμενα όργανα:
- Μάιος
- Νεκροί οφθαλμοί, Νεκρές ταξικαρπιες και καρποί, Νεκρές άρρενες ταξιανθίες
- Ιούνιος – Ιούλιος
- Επιμήκεις κηλίδες στο κύριο νεύρο των φύλλων.
- Μικρές νεκρωτικές κηλίδες τα φύλλα. Αργότερα μεγαλώνουν γίνονται καστανές και εμφανίζουν χλωρωτικά αλώνια και τελικά νεκρά φύλλα, νεκρές ράχες σε ταξικαρπιες.
- Κηλίδες στους καρπούς.
- Νεαροί βλαστοί με πολλούς μίσχους των φύλλων προσκολλημενους αλλά ελάχιστα ελάσματα να παραμένουν ενωμένοι με τους μίσχους των με καρποφορίες του παθογόνου Neofusicoccum sp.
- Έλκη σε βλαστούς ή βραχίονες διαφόρων ηλικιών
Καταπολέμηση: Θα πρέπει να γίνει συλλογή και καταστροφή των προσβεβλημένων οργάνων μετά τη συλλογή του καρπού.
Για να περιοριστεί η ασθένεια θα πρέπει να συμπληρωθεί το παραπάνω μέτρο με χημική καταπολέμηση.
Παράλληλα συνιστάται η καταπολέμηση του σκόρου (Palumbina guerinii), αλλά και γενικώς όλων των εντόμων που πληγώνουν τους καρπούς.
Σεπτορίωση (Κηλιδώσεις φύλλων)
Συμπτώματα: Οι κηλιδώσεις των φύλλων προκαλούνται από τα είδη του μυκητα Septoria spp. Ο μύκητας S. Pistaciae Desm, προκαλεί πολυάριθμες, υποστρόγγυλες, καστανές κηλίδες διαμέτρου 0,5 – 1,5 mm και στις δύο επιφάνειες του φύλου, που φέρουν μικρά μαύρα στίγματα, τα οποία είναι οι καρποφορίες του μύκητα.
Ο μύκητας S. Pistacina Allescher σχηματίζει και στις δύο επιφάνειες του φύλλου νεκρωτικές κηλίδες καστανού σκούρου χρώματος, διαμέτρου 1 mm. Οι κηλίδες μεγαλώνουν, φθάνουν σε διάμετρο 2,5 mm και γίνονται γωνιώδης καθώς περιορίζονται από τις λεπτές νεκρώσεις των φύλλων.
Στο κέντρο των κηλίδων εμφανίζονται στην αρχή ένα και αργότερα περισσότερα μαύρα στίγματα. Αποτέλεσμα της προσβολής είναι πρόωρη φυλλόπτωση με συνέπεια την εξασθένηση των δένδρων και τελικώς την δευτερογενή προσβολή τους από πληθυσμούς σκολυτών (Acrantus vestitus).
Σε ισχυρές προσβολές ο S.pistacina προσβάλλει και τους καρπούς.
 |  Σεπτοριώση Φυστικιάς |
Προσβολή, διατήρηση και διάδοση: Η μόλυνση των φύλλων γίνεται από τα στομάτια. Οι μύκητες S. pistacina και S. pistaciarum έχουν όμοιο βιολογικό κύκλο και διαχειμάζουν μέσα στα πεσμένα στο έδαφος φύλλα. Οι πρωταρχικές μολύνσεις προέρχονται από τα ασκοσπόρια, τα οποία ελευθερώνονται κατά τη διάρκεια βροχής ή μετά τη βροχή, από τις αρχές Απριλίου μέχρι και το τέλος του Μαΐου.
Οι δευτερογενείς μολύνσεις προέρχονται από πυκνιδιοσπόρια τα οποία ελευθερώνονται και διασπείρονται με τη βροχή. Τέτοιες μολύνσεις μπορεί να συνεχιστούν μέχρι και την πτώση των φύλλων, εφόσον επικρατούν κατάλληλες καιρικές συνθήκες (βροχερός καιρός).
Καταπολέμηση: Η καταπολέμηση των σεπτοριώσεων την εποχή αυτή βασίζεται σε προληπτικούς ψεκασμούς με μυκητοκτόνα.
Συστήνεται ένας πρώτος ψεκασμός σε αυτό το βλαστικό στάδιο, με ένα κατάλληλο και εγκεκριμένο για την καλλιέργεια μυκητοκτόνο, μόνο σε δενδροκομεία φιστικιάς με σοβαρές προσβολές από τους μύκητες κατά το προηγούμενο έτος.
Συνιστάται η αποφυγή των χαλκούχων σκευασμάτων στο στάδιο αυτό και γενικά όταν ο καρπός είναι μικρός, διότι εφόσον υπάρχει υγρασία, μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα φυτοτοξικότητας.
Σκωρίαση
Προσβαλλόμενα όργανα: Άνθη, Νεαρές ταξιανθίες, Ράχες των ταξιανθιών, Μικροί καρποί, κυρίως Φύλλα, Καρποί .
Συμπτώματα: Ο παθογόνος μύκητας Pileolaria terebinthi προσβάλλει κυρίως τα φύλλα και σε σοβαρές προσβολές μπορεί να προκληθεί μεγάλης έκτασης φυλλόπτωση, με συνέπεια την εξασθένηση των δένδρων. Ωστόσο, ο μύκητας προσβάλλει επίσης τα άνθη, τις ράχες των ανθοταξιών, τους τρυφερούς βλαστούς, αλλά και τους καρπούς, τους οποίους παραμορφώνει και καταστρέφει.
Το παθογόνο διαχειμάζει πάνω στα πεσμένα φύλλα με τη μορφή τελειοσπορείων, τα οποία την άνοιξη βλαστάνουν και παράγουν βασίδια, τα βασιδιοσπόρια των οποίων προκαλούν τις πρωταρχικές μολύνσεις στη νεαρή βλάστηση.
 |  |
Καταπολέμηση: Σε δενδροκομεία φιστικιάς με σημαντική προσβολή κατά το προηγούμενο έτος και ιδίως όταν επικρατεί βροχερός και υγρός καιρός, συστήνεται ψεκασμός με κατάλληλο και εγκεκριμένο για την καλλιέργεια μυκητοκτόνο. Στο στάδιο αυτό δεν συνιστώνται τα χαλκούχα μυκητοκτόνα, διότι μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα φυτοτοξικότητας.
Καταπολέμηση: Θα πρεπει η συγκομιδή των καρπών να γίνεται με ξηρό καιρό και να αποφεύγονται οι τραυματισμοί τους κατά την διάρκεια του χειρισμού τους μέχρι την αποθήκευση.
Ψύλλα
Διαχειμάζει ως ενήλικο σε ρωγμές του φλοιού, κάτω από πεσμένα φύλλα και σε άλλες προφυλαγμένες θέσεις. Συμπληρώνει 4-5 γενεές ανά έτος. Σε περιπτώσεις πυκνών πληθυσμών, η έντονη μύζηση χυμών και η ανάπτυξη καπνιάς μπορεί να εξασθενίσουν τα δέντρα και να επηρεάσουν την παραγωγή του επόμενου έτους.Εμφανίζεται από τα μέσα Ιουλίου με μέγιστο στο τέλος Σεπτεμβρίου όπου 50% των νυμφών είναι παρασιτισμένες. Διαχειμάζει εντός παρασιτισμένων νυμφών στα πεσμένα φύλλα.[][]
Ψύλλα
Ευρύτομο
Η ζημιά στην παραγωγή από το έντομο Eurytoma plotnikovi μπορεί να φτάσει και το 95%. Διαχειμάζει ως ώριμη προνύμφη μέσα σε μουμιοποιημένους καρπούς πάνω στο δέντρο ή πάνω στο έδαφος.
Τα ακμαία εμφανίζονται το δεύτερο δεκαήμερο του Μαΐου, με αιχμή εξόδου περί τα τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου. Η έξοδος των ακμαίων συνεχίζεται μέχρι το τέλος Ιουνίου. Σε ποσοστό πάνω από 96% αυτά είναι θηλυκά.
Η εναπόθεση των ωών αρχίζει 2-3 μέρες μετά την έξοδο. Το θηλυκό εισάγει τον ωοθέτη στην εσωτερική επιφάνεια του ενδοκαρπίου. Η ωοτοκία συνεχίζεται μέχρι την ξυλοποίηση του ενδοκαρπίου, η οποία συντελείται περί το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου. Οι νεαρές προνύμφες εκκολάπτονται 2-3 ημέρες μετά την εναπόθεση των ωών και αρχικά τρέφονται από το ενδοκάρπιο και αργότερα από το σπέρμα, το οποίο καταστρέφουν.
Περί το τέλος Ιουλίου-αρχές Αυγούστου οι προνύμφες έχουν αναπτυχθεί πλήρως και εισέρχονται σε διάπαυση. Οι προσβεβλημένοι καρποί παρουσιάζουν έναν καστανό μεταχρωματισμό στην κορυφή τους, ο οποίος εμφανίζεται σε εναλλασσόμενες ζώνες, δίνοντας την εντύπωση της μυκητολογικής προσβολής. Αργότερα η κορυφή του καρπού παίρνει μαύρο χρώμα, θυμίζοντας τη μη παρασιτική ασθένεια «νέκρωση της κορυφής του καρπού».
Καταπολέμηση: Βασικό μέτρο για την αντιμετώπιση του ευρύτομου είναι η επιμελής συλλογή και η καταστροφή τους με κάψιμο, όλων των καρπών που μετά την συγκομιδή έχουν παραμείνει πάνω στα δέντρα ή βρίσκονται πεσμένοι στο έδαφος.
Με τον τρόπο αυτό μειώνεται δραστικά ο πληθυσμός του εντόμου που διαχειμάζει μέσα στους καρπούς και εξέρχεται τον Μάιο-Ιούνιο του επόμενου έτους.
Το καλλιεργητικό αυτό μέτρο, αν και χρονοβόρο και δαπανηρό, πρέπει να εφαρμόζεται από όλους τους παραγωγούς μιας περιοχής και κάθε χρόνο, ανεξάρτητα αν έχει παρατηρηθεί ζημιά. Εναλλακτικά, αλλά όχι καλύτερα, μπορεί να γίνει ρίψη στο έδαφος των καρπών που έχουν απομείνει στα δέντρα και κατόπιν παράχωμα αυτών μέσα στο έδαφος με φρεζάρισμα ή όργωμα.
Σε περιοχές όπου παρατηρείται έντονη προσβολή από το έντομο, το παραπάνω καλλιεργητικό μέτρο πρέπει να συνοδευτεί και από χημική καταπολέμηση.
Φυστίκια Αιγίνης
